Պարային նոր ռիթմեր

Մեկ, երկու, երեք, չորս… Մեկ, երկու, երեք, չորս…Ստոպ…Նորից…
Մեկ, երկու, երեք, չորս… Մեկ, երկու, երեք, չորս…
-Աչքիս էլի պարուսույցի ներվերը քանդեցինք,- բարձր ծիծաղելով ասաց Արթուրը:
Իսկ Նարեն էլ Արթուրին զսպելու համար սեղմեց ձեռքը և ասաց.
-Դե լա՛վ էլի, Արթու՛ր, ու ինքն էլ ակամայից սկսեց ծիծաղել:
Մեկ, երկու, երեք, չորս… Մեկ, երկու, երեք, չորս…
-Տենաս կգա մի օր, որ մենք պարել կսովորենք ու էլ չենք լսի էդ անտեր «Մեկ, երկու, երեք, չորս… »-ը:
Արթուրը երբեք այսքան ուրախ չէր եղել, նրան չէր հուզում նույնիսկ, թե այնտեղից ինչ էր գոռում պարուսույցը, թե ոնց էր ամեն անգամ Նարեի ոտքը տրորում…Նա ուղղակի պարում էր ու ապրում…
Արդեն տուն էին գնում… Նարեն մի փոքր կաղում էր: Պատճառը Արթուրն էր. նա այդ փորձին այնքան էր կանգնել Նարեի ոտքին, որ ոտքը կապտել էր… Իսկ Արթուրին դա չէր հուզում… Նա ուղղակի պարում էր, պարում էր ու ապրում… Նրա ականջին դեռ հնչում էր` մեկ, երկու, երեք, չորս…Ստոպ…Սկսեցինք…Պարի…Լավ է…Ճիշտ է…Վերջին հատվածը նորից… Երեք, չորս…Ա՜խ ոտքս, զգույշ…Արի պարենք…Արթուր…Նուրբ…Զգույշ, զգույշ… Այդ մտքերից Արթուրի գլուխն արդեն պտտվում էր…
Անցավ մոտ մեկ ամիս…Արդեն պարուսույցը չէր գոռում,չէր բորբոքվում.չէ՞ որ վերջապես Նարեն ու Արթուրը զգում էին միմյանց, պարում էին հավասար և, որ ամենակարևորն է, Արթուրն էլ Նարեի ոտքին չէր կանգնում …
Այդպես էլ շուտով ավարտվեցին Արթուրի և Նարեի պարային փորձերը…
Ավարտվեցին նաև նրանց հանդիպումները, բայց նրանք շատ հաճախ էին հիշում իրար, կարոտում… Արթուրի մատները դեռ զգում էին Նարեի նուրբ իրանը, իսկ Նարեն էլ կարոտել էր իր ոտքերի ցավը, Արթուրի ծիծաղը… Իսկ այդ ամենին էլ ավելացրած այդքան ատելի` մեկ, երկու, երեք, չորս… Մեկ, երկու, երեք, չորս…

Ա՜խ այդ կարմիրը

Ամբողջովին կարմիր է դարձել աչքերիս դիմաց… Կարմրին են տալիս նաև հուշերս…
Առավոտյան արթնացա ինչ-որ սենյակում… Շուրջս սպիտակ պատեր էին, սպիտակ սավան, կարմիր հետքեր… Կարմիր հիշողությունների անհետացում…
Անկանոն ելումուտ… Կիսատ-պռատ խոսքեր… Կյանքում առաջին անգամ մեռնելու տագնապ…
«Շուտով առողջանալու եք»,- բժշկի ասած անգիր արած խոսք… Առաջին անգամ չհավատալու հանդգնություն…
Ժամանակը չի հերիքում այն մարդկանց, ովքեր հաշվում են այն… Ժամանակը հաշվելու անզուսպ ցանկություն…
Կարմիր հիշողություններ կարմրին տվող հեքիաթների մասին…
Ես կառողջանամ… Փերին ինձ կօգնի… Կարմիր աղոթքներ…
Մի անզուսպ ծիծաղ… Դրան հաջորդող անզուսպ արցունքներ… Կարմիր հերոսներ…
Ոչինչ չհասցնելու խելագար մի վախ… Ես քեզ սիրում էի…Այդպես էլ չասացի… Կարմիր ափսոսանք…
Վաղուց երազած կիսատ մի խոսք… Կարմիր ժամանակ… Դրա բացակայություն… Ու… Ու մի կարմիր գիծ…

Խաղաղ երեկո

Արևն արդեն մայր է մտնում, իսկ լուսինը համառում է դուրս գալ: Լուսի՞նն է համառում, թե՞ ամպերը չեն ուզում ճանապարհ տալ, չգիտե՛մ: Երևի ամպերն էին պատճառը և երևի հենց դրա համար էլ, երբ լուսինը վերջապես դուրս եկավ, նրանք սկսեցին լաց լինել: Հանդարտ ու մեղմ են լալիս ամպերը: Օրը կամաց-կամաց թեքվում է: Քաղաքի վրա իր թևերն է փռում մթնշաղը նրբակերտ, և լուսնի եղջյուրից ասես ծնվում է այնքա՜ն հեռավոր ու այնքա՜ն հարազատ, այնպես պարզ ու այնպես անմեկնելի բեթհովենյան` լուսնի լույսով ցողված մեղեդին, պարուրում մեզ անհասկանալի թախիծով, լցնում մեր սրտերը տերյանական տրամադրությամբ. ‹‹…Եվ թվում է, որ անեզր է ամեն ինչ…
Որ ողջ կյանքդ է մի անսահման քաղցր նինջ… ››:
‹‹Լուսնի սոնատը››… Իմ խաղաղ երեկոների մշտական ուղեկիցը: Իսկ ինչպե՞ս ծնվեցիր դու` հոգեզմայլ, սրտամոտ. չէ՞ որ միայն լուսնի գունատ փայլը բավական չէ արարման համար: Դու ծնվեցիր մի խաղաղ երեկո` տառապանքից, թախծից: Քո խորհրդավոր մեղմության մեջ այնքան պոռթկում ունես և այնպես ես մտել էությանս մեջ, որ թվում է` աշխարհ ես եկել ինձ հետ, ինձ հետ մեծանում ես, հասունանում, ինձ հետ յուրովի ընկալում այս բարդ ու բազմաբովանդակ կյանքը:
 

Հրաժեշտի ծաղիկներ

Գարունն արդեն մտել էր իր իրավունքների մեջ: Գարուն էր, մի վաղ գարուն: Հեռու սարերի կատարները դեռ չէին ազատվել ձյան սպիտակ ծածկոցից, բայց քաղաքում արդեն զգացվում էր գարնան շունչը: Մայթերն արդեն կանաչին էին տալիս, ծառերն արդեն փաթաթվել էին նուրբ շղարշով: Գարունը նոր ավյունով էր լցրել մարդկանց սրտերը, արթնացել էին կարոտները, սպասումները, հուշերը: Եվ այդ արթնացած հուշերն էին, որ այսօր հանգիստ չէին տալիս Լուսինեին: Մեղավորը պատուհանի տակով անցնող այն ուրախ զույգն էր, ու աղջկա ձեռքի կարմիր վարդերը: Արդեն քանի տարի է` նա չի կարողանում անտարբեր անցնել այդ ծաղիկների կողքով: Ու նա մի թաքուն վախ էլ ունի. չլինի՞ այդ աղջկան էլ մի օր այդպիսի դառը հուշեր պատեն: Ամբողջ օրը Լուսինեի մտքում այն անծանոթ աղջիկն էր, որը նույնպես անհոգ էր ժպտում:
Տարիներ առաջ ինքն էլ այդպես անհոգ ժպտալ գիտեր, բայց ո՞վ գողացավ նրա պայծառ ժպիտը: Գուցե այն նոր բացվող գարունը վերադարձնե՞ր այն: Լուսինեն չէր հավատում իր մտքերին:
Սենյակում կիսախավար էր: Նա դիտմամբ չէր վառում լույսը, որ չցրվեն իր մտքերը: Սենյակի վարակիչ լռության մեջ հոգին անձնատուր եղավ դառը հուշերին:
Միշտ միասին էին: Միասին ավարտեցին միջնակարգը: Որոշեցին միասին ուսումը շարունակել համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետում: Արթուրն ընդունվեց համալսարան, Լուսինեին` չհաջողվեց: Շուտ-շուտ հանդիպում էին: Ունեին իրենց սիրած այգին, սիրած նստարանը:
Սիրո խոստովանություն այդպես էլ չեղավ, բայց սիրեցին իրար: Ավելի ճիշտ չգիտեին էլ, թե երբվանից են սիրում: Առանց Արթուրի Լուսինեն չէր պատկերացնում իր կյանքը:
Արթուրը սովորում էր, և նրան ավելի շատ ժամանակ էր պետք դասերի համար… Ու կամաց-կամաց կրճատվեցին նրանց հանդիպումները: Լուսինեն չէր դժգոհում: նա հավատում էր, որ Արթուրին ավելի շատ ժամանակ էր պետք դասերի համար: Միայն կարոտում էր ու ամեն անգամ հանդիպման գնում սրտի նոր թրթիռով: Նրա այդ խենթացած սերն էլ թույլ չտվեց զգալու Արթուրի սրտի սառնությունը:
Այդ օրն էլ էր նա գնում հանդիպելու կարոտած սրտով, բայց Արթուրին գտավ մռայլ դեմքով: Արթուրը կարծես շտապում էր` նորից պատճառ բռնելով դասերը: Դանդաղ քայլերով դուրս եկան զբոսայգուց: Անցնում էին ծաղկավաճառների մոտով: Արթուրը, զգալով ծաղիկների վրա գամված Լուսինեի հայացքը, նրա համար գնեց կարմիր վարդեր:
Շուտ բաժանվեցին: Լուսինեն տուն դարձավ մտազբաղ: Առաջին անգամ էր, որ Արթուրի նվիրած ծաղիկները նրան չէին ուրախացնում: Բայց նա գորովանքով տեղադրեց ծաղկամանի մեջ. երևի նախազգում էր, որ դրանք իրենց հրաժեշտի ծաղիկներն էին, և որ տարիներ հետո որպես մի սուրբ մասունք այդ չորացած ծաղկի թերթերը, որ պահում էր սիրած գքի մեջ, այրելու էին մատները:
Լուսինեն կարծում էր, թե տարիների ընթացքում կարող էր սրտում խեղդել այդ զգացմունքը. նույնիսկ թվում էր, թե մոռացել է…

Գարնան ծաղիկներ

Ամեն տարի, ամեն գարուն ես հանդիպում եմ իմ ծառի հետ: Ծառի՞. ո՛չ, երևի այն ավելին է ինձ համար. ընկեր, մտերիմ, խորհրդատու, երբեմն խենթ ու քմահաճ, իսկ հաճախ` հանգիստ, բարի:
Թվում է, թե վաղուց է սկսվել մեր մտերմությունը: Երբեմն նույնիսկ չեմ էլ փորձում ակունքը գտնել:
Ե՞րբ էր` առաջին անգամ տեսա նրան: Ցրված քայլում էի փողոցով, շուրջս աղմուկ էր, բարձրահարկ շենքերը տաքություն էին արտաշնչում, եռում էր ասֆալտը:
Լավ հիշում եմ… Տուն էի շտապում, այնքան հոգնել էի: Ու հանկարծ… Ես գնում եմ ցրված, անտրամադիր, չեմ ժպտում բոլորովին, և առիթ էլ չկար… Թեթևասահ ինձ ընդառաջ է գալիս մի զարմանալի գեղեցկություն` ամոթխած աղջկա պես շիկնած ու նրբագեղ: Ծաղկած ծառերի շատ եմ հանդիպել, ապշել ծաղիկների արտասովոր նրբության, գույն ու ձևի ներդաշնակության վրա, բայց սա ուրիշ էր, սա տրամադրություն էր, երգ, որ կախարդում է, կաշկանդում հույզերդ և նպատակներիդ ուղղություն տալիս:
Դա իմ հայտնագործած հրաշքն էր: Կանգնել էի ծառի տակ ու այտերիս զգում էի նուրբ վարդագույն թերթերի համբույրը:
Փոխվել էր ամեն ինչ… Ես մոռացել էի շենքերի տաղտուկը, խեղդող տապը: Նույնիսկ հաճելի հով էի զգում, որը զգուշությամբ ծաղիկներից թերթեր էր թափում, ներկում գետինը բաց վարդագույնով: Թափվում էին ծաղկաթերթերը, բայց ծառը կարծես ավելի էր հարստանում, գեղեցկանում:
Ու ես մտածեցի… Երջանի՛կ ծառ, բնությունից ժառանգած գեղեցկությունդ ու հմայքդ շռայլորեն տալիս ես շրջապատիդ ու շարունակում ապրել նույն հարուստ ու շռայլ կյանքով: Եվ ինչքան բան ունենք սովորելու քեզնից. չէ՞ որ յուրաքանչյուրս այս կյանքին պետք է տանք այն, ինչ կարող ենք, բայց չպետք է սպառվենք, պիտի ապրենք քո պես` լիարյուն ու լիարժեք:

Իսկ ես չեմ կասկածում. ‹‹Ունեցածդ կգնահատես կորցնելուց հետո միայն››

Շատ եմ սիրում ներխուժել մարդկային հոգիներն առանց թակելու: Թերևս կասեք, որ դա ամենատհաճ երևույթն է, երբ գալիս են առանց նախազգուշացման, մտնում են հոգիդ, խառնում ներաշխարհդ և հետո փիլիսոփայորեն մեկնաբանում այս կամ այն իրողությունը. համամիտ եմ: Բայց քանի դեռ մեր հարաբերությունները չեն վատացել, փորձեմ պարզություն մտցնել իմ արարքների մեջ: Մարդկային հոգիները պեղելու և շատ հարցերի պատասխաններ գտնելու իմ ձգտումը նման չէ մոլուցքի: Սա ինքնանպատակ հետապնդում չէ, այլ ուղղակի մանկուց ինձ հետաքրքրել է այն հարցը, թե մարդիկ ինչպես են կարողանում առաջ շարժվել, երբ բոլոր կամուրջներն արդեն այրված են: Կամ թե ինչպես է մարդ կարողանում սխալվել, և այդ սխալի մեջ ապագա ճշմարտության ծիլերը տեսնել. զարմանում եմ: Բայց փաստը մնում է փաստ, որ ամեն անհնարինը դառնում է հնարավոր, երբ լարում ես ուժերդ ու հավատում ես արդյունքի գոհացման բերկրանքին:
Գոյություն ունի մարդկային մի կերպար, որն անընդհատ դժգոհ է իրականությունից, շրջապատից, տիրող բարքերից և ամեն ինչից:
Ես զարմանքով, խղճի խայթով ու մի փոքր զզվանքով եմ նայում այդ մարդուկին, որը չի տեսնում բնության հրաշքները, շրջապատող գեղեցկությունը: Պատճառն այն է, որ ունի որոշակի խնդիրներ, սակայն չունի մաքառելու անկոտրում կամք: Նա շարունակում է դժգոհել, իսկ ես նրան ասում եմ.
-Դու երբեք դժգոհելու իրավունք չունես, երջանի՛կ անհատ, որովհետև դու ժպտալ գիտես:
Նա զարմանքից կլորացնում է աչքերը և կշտամբանքով պատասխանում.
-Ինչի՞ս է պետք այդ ժպիտը, եթե գրպանումս միայն կոպեկներ են զնգզնգում:
Անսքող տհաճությամբ ավելացնում եմ ու հեռանում.
-Իսկ ես չեմ կասկածում. ‹‹ Ունեցածդ կգնահատես կորցնելուց հետո միայն… ››:

Ու՞ր են տանում գնացքները

Այսօր որոշել եմ մի փոքր աննպատակ քայլել ու հանգստանալ: Կառավարումս ամբողջապես հանձնել եմ ոտքերիս: Դարձել եմ խելոք և հպատակվող: Ինչ-որ չգրված օրենքով ոտքերս ինձ առաջնորդում են դեպի մի վայր, որտեղ վաղուց է, ինչ չեմ եղել: Ես արդեն մետրոյում եմ, և հեռվից լսվում է գնացքների խուլ դղրդյունը: Այդ տհաճ և սարսռազդու ձայները այսօր ինձ դարձել են սիրելի և հաճելի: Հպատակվում եմ հաջորդ հրամանին և մտնում եմ գնացք: Սկզբում ինձ թվաց, թե ես օտարացել եմ նրան, իսկ նա` ինձ: Սակայն, ինչպես միշտ, այս անգամ էլ իմ առաջին տպավորությունն ինձ դավաճանեց: Քիչ անց ես ինձ արդեն տանտիրոջ դերում էի պատկերացնում: Ընկել էի երազանքների գիրկը, երբ լսվեց մի ծանոթ ձայն.
-Հաջորդ կայարանը` ‹‹Մարշալ Բաղրամյան››: Հանկարծ հիշեցի, որ մանկությանս տարիներին դա իմ սիրելի կայարանն էր, և միշտ ես փորձում էի համոզել ծնողներիս իջնել այդտեղ: Այս անգամ էլ էի ցանկանում իջնել, բայց հիշեցի, որ իմ թախանձանքները միշտ նույն պատասխանն էին ստանում.
-Իջնենք, սիրելի՛ս, բայց ու՞ր գնանք, մեր ճանապարհն ուրիշ է:
Այս անգամ ինձ ոչ-ոք չարգելեց, բայց ես ենթագիտակցորեն մտածելով, որ չի՛ կարելի, շարունակեցի ճանապարհս, որը մանկությունից տանում էր պատանեկություն: Կրկին այդ ձայնը.
-Հաջորդ կայարանը…
Անունն ինձ ոչինչ չէր ասում, և ես առանձնակի ուշադրություն չդարձրեցի ու շարունակեցի խորհել: Իմ հաջորդ կայարանը պատանեկությունն էր` իր խենթություններով ու հիմար երազանքներով: Հիշեցի իմ կանաչ-կարմիր հեքիաթը, որը հյուսել էի մտքումս: Այն պարունակում էր իմ ապագայի պլաններից կազմված մի համառոտ ամփոփոգիր, որն ինձ հույս էր ներշնչում և տալիս էր վեր ճախրելու թռիչքի թևեր:
Նոր միայն նկատեցի, որ շուրջս կար մարդկային մի հոծ բազմություն, որն ուշադիր աչքերով ինձ էր զննում: Այդ բազմությանն ավելացան նորերը: Դժվար չէր գուշակել, որ կրկին պետք է լսվեր այդ ձայնը, որը դարձել էր արդեն ատելի: Ցանկանում էի գնացքից դուրս գալու պատրվակով փախչել իրականությունից: Եվ ես արագորեն դուրս նետվեցի: Որոշ ժամանակ հանցավորի նման վազում էի փողոցով և մեղավորի նման թաքցնում էի դեմքս մարդկանց աչքերից: Հանկարծ կտրուկ կանգնեցի: Երկար մտորումներից հետո միևնույն է չհասկացա իմ արարքի պատճառը: Գուցե ես չէի ուզում գնալ իմ հաջորդ կայարանը: Իսկ գուցե ցանկանում էի մնալ պատանեկության հատվածում: Չգիտե՛մ: Այդ օրվանից ես սարսափում եմ նստել գնացքները: Միգուցե այդ գնացքները տանեն այնպիսի կայարաններ, որոնք վաղուց է, ինչ չեն գործում:

Քոպեսները....իմպեսներին

Նորից հոգնել եմ… Էլ մի՛ հարցրու ինչից եմ հոգնել… Հոգնել եմ քոպեսներից`քո նմանների կեղծ ժպիտներից: Քո հայացքից եմ ես նաև հոգնել, որը միշտ այնքան անմեղ է, այնքան մեղավոր:
Մենք նորից սկսել ենք տարբերվել միմյանցից, բայց չէ՞ որ մենք սովորել էինք նույն կերպ մտածել: Նորից առանձին, նորից կիսատված ` քո պես, իմ պես բառերը շալակած շարունակում ենք նեղացած ձևանալ ու սպասել մի բառի, մի քայլի…Չգիտեմ ինչի: Երևի սպասում ենք մի ինչ-որ արդարացման, մի ինչ-որ նշանի:
Քոպեսները իմպեսներին անվանում են սկզբում հիմար, հետո` ցնորք, վերջում` վախկոտ: Սակայն դրանից ոչինչ չի փոխվում, որովհետև մենք շարունակում ենք նեղացած ձևանալ ու սպասել, սպասել, կորցնել…
Իսկ ես վախենում եմ քեզ կորցնելուց, որովհետև ես լաց եմ լինում, երբ կորցնում եմ: Իսկ դու դեռ շարունակում ես ինձ անվանել սկզբում հիմար, հետո` ցնորք, վերջում` վախկոտ: Մինչ ես վերջին անգամ լարում եմ ուժերս, նախապատրաստվում եմ ասելու անգիր արած խոսքս, դու քո ժպիտով, որն այնքան մեղմ է, այնքան երազոտ, զինաթափում ես ինձ: Եվ ես, կորցնելով վերջին հարստությունս` հպարտությունս, սկսում եմ նորից տարակուսած շուրջս նայել ու զարմանալ, մինչդեռ քոպեսները իմպեսներին անվանում են սկզբում հիմար, հետո` ցնորք, վերջում` վախկոտ…

Էտյուդ

Մի անխիղճ քամի,խենթացնող տեսիլք, սրտի սուր ծակոց...Քեզ նորից տեսնելու թրթռացող հույս, մի անհույս կարոտ...Բարակ վերարկու, հետևելու մոլուցք, գտնելու վտանգ...Փախչողի հոգեբանություն, թաքնվելու ցանկություն ու արդեն ոչինչ...Եվս երկու քայլ և ձեռքի հպում (այդպես եմ կարծում), բայց արդեն երեք ամիս է այդ երկու քայլը ձգվում է,ձգվում` մինչև քարե պատ...Այսօր էլ կարծես քեզ չեմ գտնելու, չեմ գտնի նաև վաղը, մյուս օրը...Իսկ մեկ ամիս ա՞նց... Գուցե, միգուցե...Իսկ մինչ այդ էլի փախչողի հոգեբանություն, թաքնվելու ցանկություն ու ուրիշ ոչինչ... Գիշերային խաղաղություն, վառվող բուխարի, փայտի ճարճատյուն...Անտարբեր հայացք, մոռանալու երազանք, աղի արցունքներ...Եվս երկու քայլ, ձեռքի մի հպում և էլի անհայտություն...Սրտիս անհավասար բաբախյուն, դողացող ձեռքեր, գզգզված մազեր...Աննկատ մնալու անհագ ցանկություն, վախը մատնող արյունոտ աչքեր, զղջման աղոթքներ...Ու վերջում էլի փախչողի հոգեբանություն, թաքնվելու ցանկություն ու կրկին ոչինչ...Անհամբեր հայացք, նրան գովերգելու անգիր արած խոսք ու զանգի սպասում...Հեռախոսի զանգ, շնչակտուր "լսում եմ" ու անծանոթ ձայն.
-Կներե՛ք,ես ձեզ չէի ուզում, երևի սխալվել եմ...